Mülakat Nedir?

Yüksek lisans başvurularında önemli aşamalardan biri de mülakatlardır. Aslında bir sınav değildir ama yüksek lisans mülakat sınavı da denir. Mülakatlara bölüm hocaları katılırlar. Bazen sadece bir, bazen birkaç hoca aynı anda mülakatta bulunabilir.
Programlar resmi olarak bazı yüzdeler açıklasa da aslında mülakat işin en can alıcı ve en büyük yüzdeye sahip kısmıdır.  Görüşme adaylar hakkında son karar vermek için yapılır. Bu sebeple her ne kadar ALES’in yüzde olarak payı en yüksek ise de mülakatta başarılı bulunmayan bir adayın programa kabul edilmesi zordur. Aşağıda yüksek lisans başvuru mülakatları ile ilgili detaylı bilgiye ulaşabilir, mülakatlarda başarılı olmak için neler yapmanız gerektiği konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.

Yüksek Lisansta Mülakatın Amacı ve Programa Kabul Edilmedeki Önemi Nedir ?

Yüksek lisans programlarının hepsi yüz yüze bir mülakat istemeyebilir. Diğer yandan adayların değerlendirilmesinde görüşme yapılmasının iki taraf açısından da önemi vardır. Öncelikle, öğretim üyeleri görüşmeler sayesinde öğrencinin yeteneklerinin, becerilerinin ve ilgilerinin önerilen programa ne kadar uyduğunu anlayabilirler. İkinci olarak da aday kendisi, bölüm üyelerinin ilgi ve istekleri, diğer lisansüstü öğrencileri ile ilişkiler, programın sosyal ve entelektüel ortamı ve hatta okulun bulunduğu mekanın özelliklerini gözlemleme fırsatı bularak programa ne kadar uyduğunu görebilir.

Yüksek lisans mülakatındaki başarınız, başvurduğunuz programa kabulünüz için oldukça önemlidir. Buna ek olarak yüksek lisans mülakatı, bölüm üyelerini kişisel ve mesleki özelliklerinizle etkileyebilmeniz için harika bir olanak yaratır. Bırakacağınız bu etki de programa kabul edilme olasılığınızı artıracaktır. Mülakata girmemek ya da görüşme sırasında yetersiz kalmak, mülakata alınan diğer adaylar arasında sizi dezavantajlı bir duruma düşürecektir. Hatta mülakata girmemeniz durumunda programa kabul edilme olasılığınızın çok düşük olacağını söyleyebiliriz.

Yüksek Lisans Mülakat Tarihi ve Süresi Nasıl Belirleniyor?

Başvuru yapan adaylar ile görüşmeler başvuran aday sayısına bağlı olarak genellikle bir ya da iki günde gerçekleştirilir. Yüksek lisans programlarına ilginin artması sonucu özellikle bilim sınavı yapılmayan programlarda çok fazla adayla görüşülmekte, bu da adaylara yeterli süre ayrılabilmesini güçleştirmektedir. Her aday ile görüşme yapıldığında görüşmeye katılan öğretim üyelerinin yeterli ve adil değerlendirme yapmaları zorlaşmaktadır. Görüşmeler için genellikle bir kurul oluşturulur ve aday kurul üyeleri ile toplu olarak görüşür.

Başvuru sayısının çok fazla olduğu bazı durumlarda (özellikle devlet üniversitelerinin popüler yüksek lisans programlarında)  mülakatın yapılacağı katlara mülakata alınacak adayların isim listesi asılır. Veya otomatik numaralandırma sistemi ile sırayla listeden çağrılan adaylar tek tek ya da 2’şer 3’er hatta daha fazla sayıda gruplarla mülakata girebilir.

Toplu mülakatlarda yan yana oturan öğrencilerin karşı taraflarına da öğretim üyeleri oturur. Böyle durumlarda genelde tüm öğrencilere aynı sorular sorulduğu için soruya ilk cevap veren olmamak düşünme zamanı açısından işinize yarayabilir.

Yüksek Lisans Mülakat Tecrübeleri

Mülakata Nasıl Hazırlanmalıyım?

Mülakat esnasında öğretim görevlilerinin ölçmeye çalıştığı şey başvuran öğrenciler arasında kimin programla ne kadar alakalı, ve yetenekli olduğudur.  Amaçları programa başvuranlar arasında programla en ilgili, mümkğünse daha önce bazı çalışmalarda ve araştırmalarda bulunmuş öğrencileri seçebilmektir. Bu konuda mülakata gitmeden önce mutlaka bazı hazırlıklar yapmış olmanız gerekiyor.

Yüksek Lisans Mülakat Soruları

Karşınızdaki öğretim görevlisi: “Neden bu alanda yüksek lisans yapmak istiyorsun?, Neden bu programa uygun olduğunu düşünüyorsun? Misyonun ve vizyonun nedir?” gibi sorular sorabilir. Ve hatta, programla ilgili bazı terim sorularıyla karşılaşabilirsiniz. Özetle  yüksek lisans mülakatı esnasında size bölümle ilgili bazı genel bilgiler sorup sizin başvurduğunuz bölümle ne kadar ilgili olduğunuzu ölçmek isterler. Mülakata gitmeden önce karşınızdakini bu programın tam size göre olduğuna inandırabilecek hazırlıklar yapmanız faydalı olacaktır. Tabi burada amaç mülakat esnasında çok da uygun olmadığınız bir program için “uygunmuş” görünümü oluşturmaya çalışmak değildir. Eğer gerçekten başvurduğunuz yüksek lisans programı ile ilgili iseniz ve başarılı olacağınızı düşünüyorsanız kendinizi doğru ifade etmeniz önemlidir. Yoksa amaç karşınızdakini yanıltmaya çalışarak uygun olmadığınız bir programa kabul edilmeye çalışmak olmamalıdır.

Mülakatta Nasıl Giyinmeliyim?

Yüksek lisans mülakatlarını iş mülakatlarından ayıran önemli özelliklerden biri de kıyafet seçimidir. Yüksek lisans mülakatlarına takım elbise, kravat, ceket ile gitmek gibi bir zorunluluğunuz yok ancak yine de biraz resmi giyinmekte fayda var.

Mülakatta Ne Giyilir sorusunun cevabı başvurduğunuz bölüme göre ve karşınıza gelecek insanın bakış açısına göre çok değişebilir.  Bu nedenle genel geçer kabul görmüş giysilerle gitmeniz tavsiye edilir. Örneğin kot pantalon ve t-shirt ile kendizi daha rahat hissediyor olabilirsiniz ama bu karşınızdaki öğretim görevlisi tarafından ciddiyetsizlik olarak algılanabilir.

Bu sebeple daha klasik, iş kıyafetleri diyebileceğimiz tarzda giyinmeniz size karşı bir ön yargı oluşturma riskini minimuma indirir.

Mülakat Sırasında Nasıl Davranmalıyım?

İnsanlar üzerinde yapılan gözlemler ve psikolojik araştırmalar insanların daha çok kendilerini dinletmekten hoşlandığını gösterir. Yani her ne kadar karşınızdaki öğretim görevlisinin amacı sizi dinlemek olsa da kendisi de size bildiklerini göstermek ve hatta söylediklerinin çok önemli olduğunu hissetmek ister.

Sizinle mülakat yapan hocaların sözünü kesmemeye çalışın. Mümkün olduğunca onları dinlemeye gayret edin. Aynı fikirde olmasanız da söyledikleriyle ters düşmemeye özen gösterin. Kendi fikrinizi belirtebilirsiniz ama bunu tartışmaya götürecek bir seviyeye getirmeyin. Eğer bölüme kabul edilirseniz kendisiyle akademik konularda uzun uzun tartışmak için çok vaktiniz olacak ama bunu sakın mülakatta yapmayın. Bu duruma açık hocalar da olmakla birlikte çoğunluğu böyle durumlarda karşısındaki öğrenciyi elemeyi tercih edebilir. Böyle bir riske girmeyin.

Yüksek lisans mülakat tecrübelerini dinlediğimiz öğrencilerden ve hocaların görüşlerinden yola çıkarak yüksek lisans mülakatlarında aşağıdaki maddeleri dikkate almak gerektiğini söyleyebiliriz:

• Saygılı olun ve konuyla ilgili sorular sorun. Konunun dışına çıkmamaya özen gösterin. Spor, siyaset, etnik konuları açmayın açılsa bile katılmamaya gayret gösterin.
• Kendinize güvenin ama ben merkezci olmayın.
• Olumlu ve istekli görünün. Bölüm üyelerine, mülakatta olmaktan memnunluk duyduğunuzu gösterin. Şikayetçiliği seven veya kolay dağılan birisi görüntüsünü vermeyin.
• Ne bildiğinizi ve nelerle ilgilendiğinizi vurgulayın, kimleri tanıdığınızı değil.
• Çok az bildiğiniz ya da hiç bilmediğiniz konuları tartışmayın.
• Yanıtını bilmediğiniz soruları “bilmiyorum” ya da “emin değilim” diye yanıtlamakta tereddüt etmeyin.
• Belirli teorik fikirler lehinde ya da aleyhinde çok emin olmadıkça konuşmayın. Sizin görüşlerinize katılan bölüm üyeleri olabileceği gibi bu görüşlere karşı kişiler de olacaktır. Bu kişileri, kendinize ve başvurunuza karşı çevirmenin hiç gereği yok. Ayrıca çok iddialı görünürseniz, öğretim üyeleri büyük olasılıkla sizden daha fazla bilgiye sahip oldukları bu teori hakkında bilgilerinizdeki boşlukları yakalamaya karar verebilirler ve bu mülakat esnasında sizi zor duruma düşürebilir.
• Size geçmişinizle ilgili bir özet yapmanız istenebilir. Mümkün olduğunca kısa bir özet yapın. Çocukluğunuzdan girip hayallerinizden devam etmek aslında söylemek istediklerinizi ve söylemeniz gerekenleri söylemeye zaman bulamamanıza sebep olabilir.
• Mülakat süresince dolaylı olmayan ve açık yanıtlar verin. İstekli, içten ve açık sözlü olmaya çalışın. Göz kontağı kurun, yani sorulara yanıt verirken veya soru yöneltirken yere ya da başka yerlere bakmayın.
• Geçmiş başarılarınızı sürekli yinelemekten kaçının. Yüksek lisans mülakatı sırasında yapmanız gereken, övünerek diğer adaylardan iyi olduğunuzu göstermek değil, bunun yerine profesyonel konuşmanın ve davranmanın ne demek olduğunu gayet iyi bilen, akademik ve kişisel ölçütleri yüksek bir birey olarak kendinizi ortaya koymanızdır.

Mülakatın Amacı ve Programa Kabul Edilmedeki Önemi Nedir?

Lisansüstü programların hepsi yüz yüze bir mülakat istemeyebilirler. Öte yandan adayların değerlendirilmesinde mülakat görüşmesi yapılmasının iki taraf açısından da önemi vardır. Öncelikle, öğretim üyeleri görüşmeler sayesinde öğrencinin yeteneklerinin, becerilerinin ve ilgilerinin önerilen programa ne kadar uyduğunu anlayabilirler. İkinci olarak da aday kendisi, bölüm üyelerinin ilgi ve istekleri, diğer lisansüstü öğrencilerle ilişkiler, programın sosyal ve entelektüel ortamı ve hatta okulun bulunduğu mekanın özelliklerini görme ve değerlendirme fırsatı bularak programa ne kadar uyduğunu görebilir.

Mülakattaki başarınız, başvurduğunuz programa kabulünüz için oldukça önemlidir. Buna ek olarak, mülakat, bölüm hocalarını yani sizin başvuru yaptığınız yüksek lisans programına kabul edilip edilmeyeceğinizin kararını verecek olan öğretim görevlilerini kişisel ve mesleki özelliklerinizle etkileyebilmeniz için harika bir olanak yaratır.

Eğer gerçekten başvuru yaptığınız programla ilgili ve meraklı iseniz sizin için mülakatın korkulacak bir yanı olmamalıdır.  Çünkü mülakatlarda amaç bir takım kişisel ve (başvuru yaptığınız programla ilgili) spesifik sorularla başvuru yapanlar arasında programa en uygun ve iyi bir altyapıya sahip öğrencileri seçmektir.  Siz kabul edilmek istediğiniz yüksek lisans programı ile ilgili yeterli bilgi seviyesine sahipseniz, daha önce okuduğunuz kitaplar, makaleler, takip ettiğiniz bilim adamları varsa ve bunları mülakatta özgüven içerisinde aktarabilirseniz karşınızdaki bölüm hocasının/hocalarının üzerinde çok olumlu bir etki bırakabilirsiniz.  Bırakacağınız bu etki de programa kabul edilme olasılığınızı artıracaktır. Mülakata girmemek ya da görüşme sırasında yetersiz kalmak, mülakata alınan diğer adaylar arasında sizi dezavantajlı bir duruma düşürecektir. Hatta mülakata girmemeniz durumunda programa kabul edilme olasılığınız çok düşüktür.

Mülakatın Zamanlaması ve Süresi Nasıl Belirleniyor?

Türkiye’de başvuru yapan adaylar ile görüşmeler başvuran aday sayısına bağlı olarak genellikle bir ya da iki günde gerçekleştirilir. Lisansüstü programlara ilginin artması sonucu özellikle bilim sınavı yapılmayan programlarda çok fazla adayla görüşülebilmekte, bu da adaylara yeterli süre ayrılabilmesini güçleştirmektedir.

Mülakat görüşmesi yapılan aday öğrenci sayısı arttıkça görüşmeye katılan öğretim üyelerinin kısıtlı kontenjana sahip programlar için yeterli ve adil değerlendirme yapmaları zorlaşmaktadır. Başvuruların yoğun olduğu programlarda görüşmeler için genellikle bir kurul oluşturulur ve aday, kurul üyeleri ile toplu olarak görüşür.

Bazı durumlarda mülakatın yapılacağı katlara mülakata katılacakların isim listesi asılır.Sırayla listedençağırılan adaylar tek tek ya da 2’şer 3’er hatta daha fazla sayıda gruplarla mülakata girebilir.

Toplu mülakatlarda yan yana oturan öğrencilerin karşı taraflarına da öğretim üyeleri oturur. Böyle durumlarda genelde tüm öğrencilere aynı sorular sorulduğu için soruya ilk cevap veren olmamak düşünme zamanı açısından işinize yarayabilir